Filmski susreti (festival)
| |||||||||||||||||
Festival glumačkih ostvarenja domaćeg igranog filma „Filmski susreti“ - Niš je jedinstvena manifestacija filmske umetnosti koja isključivo vrednuje kreativni rad filmskih glumaca. Festival je počeo sa radom davne 1966. na inicijativu Udruženja filmskih glumaca Srbije, projekcijom filmova na letnjoj pozornici u Niškoj tvrđavi. Po prvi put su se tada glumci okupili u Nišu da bi se družili i nagradili one koji su pružili najbolje kreacije na filmskom platnu. Do raspada Jugoslavije niški Filmski susreti su bili festival glumačkih ostvarenja svih tada bratskih republika Jugoslavije a od njenog raspada festival glumaca Srbije.
Svake godine, tokom poslednje nedelje avgusta, grad Niš ugosti čitavu glumačku elitu naše zemlje. Simbolični gest njihove „vladavine“ gradom tokom Festivala je svečano uručivanje ključeva Grada Predsedniku žirija (to je uvek glumica) od strane Gradonačelnika Niša, koji po prijemu ključa uzvikuje;
Kolege glumci, Tvrđava je naša!.
Svakao ko jednom dođe u Niš na Filmske susrete shvati da to i nije Festival u pravom smislu reči, nije samo takmičenje, već prvenstveno veličanstveno druženje glumaca uz svesrdnu organizaciju i srdačnu dobrodošlicu građana niša i okoline. To što festival ima i svoje nagrade, samo je želja organizatora da sa oda priznanje glumcima i njihovom radu za ostvarenja, u godini održavanja festivala, koja su dali gledaocima radeći na snimanju filmova. Naime nagrade dodeljuju žiri sastavljen od glumca, a ko će bolje oceniti rad glumaca nego njihove kolege.
Na Festivalu su pored naših glumaca prisustvovali i brojni inostrani glumci. Najpoznatiji par koji je bio gost Niša je Ričard Barton (učestvovao u filmu „Sutjeska“ gde je glumio lik Tita) sa suprugom Elizabet Tejlor; a osim njih i veliki broj istaknutih glumaca iz nekadašnjih socijalističkih zemalja.
Filski susreti su uvek bili i najposećeniji domaći filmski Festival u najvećem bioskopu pod otvorenim nebom, na Letnjoj pozornici Niške Tvrđave, koja može da primi blizu 4.000 gledalaca. Svake godina se traži karta više, a ulaznice ili propusnice vrede pravo malo bogatstvo. Niš svake godine širokog srca dočeka glumce. Živi sa njima, na brojnim tribinama posvećenim filmu, u brojnim bioskopskim projekcijama u salama i na otvorenom prostoru, na ulici i u kafani, deleći sa njima radosti druženja tokom poslednjih dana leta.
Dva su osnovna fenomena bez kojih Filmski susreti u Nišu ne bi bili ono što jesu:
glumac i gledalac, na stalnom zadatku da se susretnu u sferi umetničkog;
- Nadaleko je čuvena gledalačka posvećenost niške publike, koja ne napušta projekcije ni po lošem vremenu, ni zbog kojeg lošeg filma. Nišlije iskreno obožavaju glumce i njihove uloge, ukazuju im svoje poštovanje i divljenje puneći Letnju pozornicu do poslednjeg mesta.
- Festival domaćeg igranog filma u Nišu održava se u čast Njegovog Veličanstva Glumca. Ova specifičnost ga izdvaja od ostalih filmskih festivala u svetu, jer jedino u Nišu glumac nije samo zvezda, već se on posmatra kao autentični stvaralac, a njegovoj kreaciji pristupa kao umetničkom uzletu.[1]
Osnivanje Filmskih sureta, vezuje se za Stanka Tasića, u vreme osnivanja festivala 1966. direktora niškog preduzeća za prikazivanje filmova „Slavica“.
... Stanko Tasić je čovek izuzetnih sposobnosti i vrlina koji je film doživljavao kao kulturnu pojavu. Za njega je prosta distribucija i prikazivanje bila degradacija filma, pa je zato u Nišu često organizovao revije i promocije najnovijih ostvarenja... Svaki direktor mesnog preduzeća za prikazivanje filmova, smatrao je svojim ličnim prestižom organizovanje „Male Pule“ u svom mestu, a distributeri nastojali da koliko god mogu udovolje zahtevima potencijalnih klijenata. Tako se i neumorni i preduzimljivi Stanko Tasić obratio beogradskoj filmskoj kući „Morava film“ za pomoć u organizovanju pomenute revije, želeći da te godine napravi nešto reprezentativnije. Da pozove glumce i reditelje i organizuje nešto što bi se u Nišu pamtilo i o čemu bi se govorilo i van uskih okvira grada...[2]
U to doba u svetu je postojalo mnogo raznih festivala, specijalizovanih za određene filmske delatnosti, ali su Stanko Tasić i Kosta Carina, poznati filmskim prevodilac iz Beograda, (koji je svesrdno podržavao Tasića) predložili nešto originalnije, Festival glumačkih ostvarenja, jer su shvatili da je glumac zapravo onaj osnovni element, koji utiče na gledanost i popularnost jednog filma. Tako je sazrela ideja o festivalu posvećenom stvaralaštvu glumaca, na kome bi se vrednovala isključivo glumačka ostvarenja.
Prvi susreti su bili pravi medijski događaj. Producenti su kompletnu festivalsku reklamu iz Pule preneli u Niš. Grad je bio svečano okićen, sav u znaku filma, a ulice pune poznatih lica sa velikog ekrana. Prve godine, kao i par narednih, glumci su dobijali priznanja samo za prvu i drugu žensku, odnosno mušku ulogu, i još mnogo nezvaničnih robnih nagrada. Kasnije su ustanovljene zvanične nagrade – „Carica Teodora“, „Car Konstantin“, „Gran pri Ćele kula“, „Naisa“.[2]
Prvi Festival 1966. je otvorio, predsednik Opštinske konferencije Socijalističkog saveza Niša Ivan Vučković. Niški politički establišment je sa izvesnim podozrenjem dočekao festival, da bi se kasnije sve to ispravilo i mnogi ljudi Niša su stali uz organizatore, među kojima su se posebno istakli Đorđe Stamenković, Stojan Savić, Miodrag Apostolović, Veselin Ilić i mnogi drugi, uključujući tu i brojne donatore i u to vreme dobrostojeće fabrike i preduzeća, koje su svojim donacijama obezbeđivale besplatne ulaznice svojim radnicima i time kod njih razvijale ljubav prema festivalu.[3]
- Nagrade Carica Teodora i Car Konstantin dodeljuju se od 1969. godine
- Gran pri Ćele kula dodeljuje se od 1997. pod imenom Naisa
- Nagrada Pavle Vuisić dodeljuje se od 1994. umesto nagrade Slavica koja se dodeljivala od 1981. za izuzetan doprinos umetnosti glume u domaćem filmu.
- Naisa — Gran pri festivala, za najbolje glumačko ostvarenje na Festivalu
- Carica Teodora — nagrada za najbolju glavnu žensku ulogu
- Car Konstantin — nagrada za najbolju glavnu mušku ulogu
- Povelja za najbolju žensku ulogu
- Povelja za najbolju mušku ulogu
- Nagrada za najbolju epizodnu žensku ulogu
- Nagrada za najbolju epizodnu mušku ulogu
- Nagrada za debitantsku ulogu
- Nagrada Pavle Vuisić — za izuzetan doprinos umetnosti glume u domaćem filmu (nagradu dodeljuje poseban tročlani žiri).
- ONA I ON — nagrada za najbolji glumački par godine, koju dodeljuju Večernje Novosti
- Nagrada Fripresci za najbolju glumicu
- Nagrada Fripresci za najboljeg glumca
- Nagrada za najboljeg glumca-producenta
Velimir Bata Živojinović je dobio četiri Gran prija i dva Cara Konstantina. Mirjana Joković je nagradu Carice Teodore ponela pet puta, Milena Zupančič četiri puta, Božidarka Frajt tri puta. Nagradu „Cara Konstantina“ po dva puta su dobili Pavle Vuisić, Predrag Manojlović, Dragan Nikolić, Svetozar Cvetković, Nikola Đuričko, Aleksandar Berček i Dušan Janićijević.
| Filmovi |  | |
|---|---|---|
| Biografije | ||
| Akademije | ||
| Organizacije | ||
| Kompanije | ||
| Festivali | ||
| Nagrade | ||
| Po republikama | ||